Cholesterol, de onbegrepen held van je gezondheid

Ik krijg in mijn praktijk vaak de vraag of ze door het eten van vlees en eieren te veel cholesterol binnenkrijgen, want nog steeds heeft het woord "cholesterol" een negatieve bijklank. Het wordt vaak in verband gebracht met hart- en vaatziekten en dat is jammer, want cholesterol hoeft niet onze vijand te zijn. Zonder cholesterol is er zelfs geen leven mogelijk. Eerst maar eens wat dieper ingaan op wat cholesterol nou eigenlijk is.

Wat is cholesterol?

Cholesterol is een vetachtige stof die van nature in je lichaam voorkomt en een essentieel onderdeel is van iedere cel. Krijg je niet genoeg cholesterol uit je voeding binnen, dan maakt je lever het zelf aan. Dat is al een belangrijk punt. Je lichaam kan namelijk niet zonder cholesterol.

Functies cholesterol

Cholesterol vervult namelijk meerdere cruciale functies in je lichaam:

En waarom noemt men dan LDL het “slechte” cholesterol?

Eerst even dit: Cholesterol wordt in het bloed vervoerd door lipoproteïnen (dit zijn een soort eiwitten). Deze lipoproteïnen zijn er in verschillende vormen, de bekendste zijn LDL (Low-Density Lipoprotein) en HDL (High-Density Lipoprotein).

1. LDL-cholesterol: Dit wordt vaak "slecht" cholesterol genoemd, omdat hoge niveaus ervan in verband worden gebracht met een verhoogd risico op hartziekten. Echter, LDL is niet per definitie slecht; het heeft de taak om cholesterol door het lichaam te vervoeren naar plekken waar het nodig is, zoals voor celherstel. Problemen ontstaan vooral wanneer LDL oxideert en in de vaatwanden terechtkomt.

LDL-cholesterol kan oxideren wanneer het te lang in de bloedbaan blijft circuleren en blootgesteld wordt aan factoren die oxidatieve stress veroorzaken. Dit kunnen hoge niveaus van vrije radicalen zijn veroorzaakt door bijvoorbeeld roken, alcohol en een slecht voedingspatroon (o.a. te veel suikers). Ze kunnen LDL-deeltjes beschadigen, wat leidt tot oxidatie. Ook ontstekingsprocessen in het lichaam verhogen de oxidatieve stress. Dit gebeurt vaak bij mensen met chronische ontstekingsziekten of metabole syndromen (bijvoorbeeld diabetes type 2). Ook een verhoogde bloedsuikerspiegel (hyperglycemie) kan bijdragen aan de glycosylering van LDL, wat het gevoeliger maakt voor oxidatie.

Wanneer LDL oxideert, wordt het herkend als schadelijk door het immuunsysteem. Macrofagen (een type witte bloedcellen) absorberen het geoxideerde LDL, wat leidt tot de vorming van schuimcellen. Deze schuimcellen hopen zich op in de vaatwand, wat de ontwikkeling van atherosclerose (aderverkalking) bevordert, een proces dat kan leiden tot hart- en vaatziekten.

Dus…. Zo lang je gezond eet, niet rookt, met mate alcohol drinkt en je  metabool gezond bent, kan LDL eigenlijk geen schade toebrengen.

En hoe zit het dan met het “goede” cholesterol, het HDL?

2. HDL-cholesterol: HDL vervoert overtollig cholesterol terug naar de lever, waar het kan worden afgebroken en uit het lichaam verwijderd. Hierdoor helpt HDL bij het verminderen van het risico op hart- en vaatziekten.

Eigenlijk moet je het zo zien dat het LDL gewoon zijn werk moet doen in jouw lichaam en zo lang jij gezond leeft, veroorzaakt dit geen problemen.

3. Triglyceriden: En dan hebben we nog de triglyceriden, want die kunnen WEL voor problemen zorgen. Het is een type vet dat in je bloed circuleert en wordt opgeslagen in vetcellen als energiebron. Wanneer je meer calorieën eet dan je verbruikt, vooral uit suikers en ongezonde vetten, stijgen je triglyceriden. Te veel triglyceriden kunnen leiden tot atherosclerose, wat het risico op hart- en vaatziekten verhoogt. Ze worden ook in verband gebracht met insulineresistentie en het metabool syndroom, wat de kans op diabetes en andere ernstige gezondheidsproblemen vergroot. Wanneer je bij een bloedonderzoek je cholesterol laat meten, laat dan ook altijd, naast LDL en HDL, je triglyceride waarden meten.

Low carb en high vet

Wanneer je gezond koolhydraatarm/keto gaat eten, dus met veel minder koolhydraten en meer gezonde vetten (bijvoorbeeld uit noten, vette vis, olijfolie en goed kwaliteit vlees) dan gaat je lichaam ook de triglyceriden gebruiken als brandstof. Je HDL werkt optimaal want die kan het overtollig LDL terugbrengen naar de lever. Je cholesterolratio’s verbeteren aanzienlijk, je triglyceriden nemen af en je HDL neemt toe. Precies wat je wilt!

Deze aanpak zorgt er ook voor dat je bloedsuikers lager en stabieler worden. Dit heeft een gunstige invloed op je algehele gezondheid en dit beïnvloedt je kans op hart- en vaatziekten in positieve zin. In feite speelt insulineresistentie een veel belangrijkere rol bij hart- en vaatproblemen dan cholesterol, HDL, LDL of triglyceriden.

Wat zijn dan wel de belangrijkste oorzaken van hart- en vaatziekten?

– Hoge bloedsuikers ten gevolge van het eten van veel suikers en geraffineerde koolhydraten bij insulineresistentie;
– Diabetes 2 ten gevolge van insulineresistentie;
– Obesitas ten gevolge van insulineresistentie;
– Het eten van veel transvetten;
– Het eten van een overdaad plantaardige oliën die veel omega 6 bevatten;
– Roken;
– Overmatig gebruik van alcohol;
– Te weinig bewegen;
– Bepaalde ziektes, eventueel ten gevolge van insulineresistentie.

Conclusie

Dus…. Cholesterol is een essentiële stof in ons lichaam en vervult talloze belangrijke functies. De angst voor cholesterol uit voeding, zoals eieren en vlees, is grotendeels ongegrond, zeker als je verder gezond eet. Diëten zoals low carb en ketogeen kunnen, ondanks de hogere cholesterolinname, bijdragen aan een beter cholesterolprofiel en een algehele verbetering van de gezondheid.